ในปี 2568 มหันตภัยที่คุกคามคุณภาพชีวิตมนุษย์ที่ยากจะหลีกเลี่ยงได้คือ สงครามและปัญหาโลกร้อน ความเสี่ยงหรือภัยเนื่องจากสงครามหลากรูปแบบหรือที่เรียกว่าภูมิรัฐศาสตร์ครอบคลุมความเสี่ยงสำหรับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นจริงและที่เกี่ยวข้องและยกระดับความเข้มข้นของเหตุการณ์ที่มีอยู่เดิมด้วยปัจจัยเอื้อต่างๆ เช่น ความขัดแย้งหรือวิกฤติที่ส่งผลกระทบในวงกว้างต่อประเทศคู่กรณีและต่อประชาคมโลก กระแสโลกานุวัตรมีส่วนสร้างความเสี่ยงเข้มข้นขึ้น โดยเฉพาะการเพิ่มความเชื่อมโยงระหว่างผลประโยชน์ด้านเศรษฐกิจและสังคมในภูมิภาคต่างๆ ของโลก

ปัญหาสงครามเพื่อครอบครองอำนาจและผลประโยชน์

สงครามระหว่างยูเครน-รัสเซีย เป็นกรณีตัวอย่างที่ผู้รุกรานต่างอ้างเหตุผล โดยไม่เห็นคุณค่าชีวิตเด็ก ผู้หญิง และคนชรา สงครามทุกรูปแบบมีเหตุจูงใจที่ฝ่ายรุกรานอ้างเหตุผลที่จะประกาศสงคราม โดยการอวดอำนาจว่า เป็นผู้นำโลกที่จะรักษาหรือปกป้องความยุติธรรมเพื่อคนส่วนใหญ่ โดยมักกล่าวอ้างเหตุผลที่จะช่วยเหลือประชาคมโลกให้อยู่ในสภาวะสันติ แต่ในความเป็นจริงแล้วเป็นเพียงการกล่าวอ้างเพื่อการครองอำนาจและผลประโยชน์ของชาติตนเองเท่านั้น

สหรัฐอเมริกาวางบทบาทตนเองในฐานะผู้นำโลก ด้วยการสร้างความขัดแย้งในประเทศต่างๆ เพื่อขยายอำนาจและอิทธิพลไปยังประเทศเหล่านั้น เช่น การล่มสลายการปกครองยุคประธานาธิบดี Assad ในซีเรียและขอลี้ภัยในสหรัฐอเมริกา การแย่งชิงดินแดนระหว่างปาเลสไตน์และอิสราเอลยังคงเป็นปัญหาเรื้อรังหาทางออกไม่ได้ พื้นที่ทะเลจีนใต้และช่องแคบไต้หวันกลายเป็นประเด็นใหม่ท้าทายผู้นำสหรัฐอเมริกาและจีน สหรัฐฯ ยังสร้างความขัดแย้งกับประเทศจีนเพิ่มอีก ด้วยการตั้งกำแพงภาษีสินค้านำเข้าจากจีน และยังต้องการขยายอำนาจและผลประโยชน์ของตนเองไปยังประเทศเพื่อนบ้าน เช่น แคนาดา ที่จะควบรวมให้เป็นรัฐที่ 51 และยังมีเป้าหมายไปยังคลองปานามาเพื่อผลประโยชน์ด้านการเดินเรือสินค้าและกองทัพเรือ ซึ่งจีนก็ใช้เส้นทางนี้เช่นกัน

นอกจากนี้ ความขัดแย้งทางการเมืองในกลุ่มประเทศลุ่มน้ำโขงเป็นปัญหาที่สำคัญและซับซ้อน ประเทศไทยเป็น “กันชน” และได้รับผลกระทบที่สาหัส โดยเฉพาะจำนวนผู้หนีข้ามแดนจากเมียนมา สร้างผลกระทบต่อระบบเศรษฐกิจและความมั่นคงที่ยังไม่มีบทสรุป เช่น จำนวนผู้อพยพเข้าเมือง ปัญหาการจ้างงาน รวมทั้งการให้สัญชาติผู้ที่เกิดในแผ่นดินไทย

รูป 1: เด็กที่ได้รับผลกระทบจากสงครามในยูเครน
ที่มา: https://www.gettyimages.com/detail/news-photo/relatives-and-friends-of-civilian-ukrainians-are-attending-news-photo/2136568489
สืบค้นเมื่อ วันที่ 8 มกราคม 2568

ปัญหาโลกร้อนและทางเลือกเพื่อคุณภาพชีวิตของประชาคมโลก

จากการประชุม UN Climate Change Conference (COP 29) ที่ผ่านมา มีประเด็นต่อเนื่องที่น่าสนใจสำหรับการประชุมครั้งที่ 30 ในเดือนพฤศจิกายน 2025 โดยมีประเทศบราซิลเป็นเจ้าภาพ ดังนี้

1. รักษาอุณหภูมิโลกไม่ให้เพิ่มมากกว่า 1.5 องศาเซลเซียส ปัจจุบันเพิ่มปีละ 1.1 องศาเซลเซียส ถ้าไม่สำเร็จ จะมีผลกระทบอย่างรุนแรง โดยเฉพาะหมู่เกาะต่างๆ ในมหาสมุทรแปซิฟิก เช่น ตูวาลู อาจจมหายไปในมหาสมุทร เนื่องจากระดับน้ำทะเลเพิ่มสูงกว่าปกติ เพราะอุณหภูมิขั้วโลกสูงขึ้น ปริมาณน้ำจากขั้วโลกจะเพิ่มระดับน้ำในมหาสมุทร กัดเซาะพื้นที่ชายฝั่งและท่วมพื้นที่ในบริเวณกว้าง
2. รักษาสภาวะธรรมชาติ กรณีตัวอย่างที่ชัดเจนคือ การอนุรักษ์ผืนป่าแอมะซอนโดยลดพื้นที่การเผาทำลายพืชพันธุ์ไม้ในประเทศบราซิล ที่เป็นแหล่งซับคาร์บอนไดออกไซด์ขนาดใหญ่ ที่ช่วยกั้นไม่ให้ก๊าซกระจายสู่ชั้นบรรยากาศ ซึ่งส่งผลต่อภาวะโลกร้อน จึงเป็นพื้นที่ที่มีความสำคัญต่อการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม
3. จัดตั้งหน่วยงานหรือองค์กรเพื่อการจัดหาและบริหารงบประมาณ โดยประเทศที่ควรรับผิดชอบคือ ประเทศที่มีความมั่นคงทางเศรษฐกิจและใช้พลังงานจากซากพืชและสัตว์มากกว่าประเทศกำลังพัฒนา เช่น สหรัฐอเมริกาและจีน
4. การกำหนดหลักเกณฑ์ด้านกฎหมายสากล เพื่อให้มีผลบังคับใช้ โดยขอให้ปฏิบัติตามข้อตกลง 2015 Paris Agreement
5. มาตรการควบคุมการใช้ผลิตภัณฑ์จากพลาสติก ซึ่งเป็นสาเหตุหลักของการทำลายสิ่งแวดล้อม เช่น การใช้ซ้ำ การนำกลับมาเป็นวัตถุดิบเพื่อการผลิต และการใช้วัสดุอื่นแทนพลาสติก เพื่อบรรจุอาหารตามสั่ง

ประเทศไทยจะเตรียมตัวอย่างไรเพื่อความอยู่รอด เมื่อความขัดแย้งทางการเมืองระหว่างประเทศและสถานการณ์ทางการเมืองในประเทศเพื่อนบ้าน ที่จะส่งผลต่อนโยบายการทูตเชิงภูมิยุทธศาสตร์ เพื่อลดความขัดแย้งและรักษาไว้ซึ่งสันติภาพ เช่นเดียวกับปัญหา ภัยธรรมชาติที่ไม่ปกติและควบคุมยาก เช่น น้ำท่วม ไฟป่า และปัญหาฝุ่น PM 2.5

รูป 2: ผลิตภัณฑ์จากพลาสติกที่ควรมีมาตรการควบคุมการใช้
ที่มา: https://news.un.org/en/story/2024/12/1158446
สืบค้นเมื่อ 8 มกราคม 2568

เอกสารค้นคว้า

• United Nations. (2024). UN News Global perspective Human stories. https://news. un.org/en/story/2024/12/1158446#:~:text=2%20Protecting%20nature,Rio%20de%20 Janeiro%20in%201992.&text=A%20parrot%20stands%20on%20a,resumed%20in%20 Rome%20in%20February. สืบค้นเมื่อ 8 มกราคม 2568
• Heininen, L. (2024). Geopolitical Features, Common Interests and the Climate Crisis: The Case of the Arctic. https://www.gcsp.ch/sites/default/files/2024-12/geneva-paper-35-24.pdf. สืบค้นเมื่อ 8 มกราคม 2568 https://en.wikipedia.org/wiki/Russo-Ukrainian_War. สืบค้นเมื่อ 8 มกราคม 2568