ปัจจุบันเทคโนโลยีดิจิทัลก้าวหน้าไปอย่างรวดเร็วจนคนเราแทบจะตามไม่ทัน  การพัฒนาอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์เป็นไปอย่างรวดเร็วเช่นกัน ซึ่งส่งผลให้เกิดอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ใหม่ๆ เพิ่มมากขึ้น และมีความเป็นอัจฉริยะมากขึ้นอีกด้วย ในยุคดิจิทัลอุปกรณ์อัจฉริยะเกิดขึ้นมากมาย และเข้ามามีบทบาทในชีวิตประจำวันของคนไทยโดยไม่รู้ตัว และที่น่าสนใจคือ สามารถอำนวยความสะดวกการการดำเนินชีวิตประจำวันได้เป็นอย่างดี โดยเฉพาะอุปกรณ์เครื่องใช้ไฟฟ้าในครัวเรือน ไม่ว่าจะเป็นเครื่องใช้ไฟฟ้าขนาดใหญ่ เช่น ตู้เย็น เครื่องซักผ้า หรือ เครื่องใช้ไฟฟ้าขนาดเล็ก เช่น เครื่องปิ้งขนมปัง หม้อหุงข้าว นอกจากนี้ยังมีอุปกรณ์ทางด้านเทคโนโลยีสารสนเทศอื่นๆ อีก เช่น คอมพิวเตอร์ โทรศัพท์มือถือ เป็นต้น ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีที่เป็นไปอย่างรวดเร็วนี้ ส่งผลต่อพฤติกรรมของผู้บริโภคด้วยการเปลี่ยนอุปกรณ์ไฟฟ้าต่างๆ ที่มีเพิ่มมากขึ้น ส่งผลให้เกิดขยะอิเล็กทรอนิกส์เพิ่มมากขึ้นด้วย

ขยะอิเล็กทรอนิกส์  (Electronic Waste หรือ E-waste) คือ ซากเครื่องใช้ไฟฟ้า อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ที่หมดอายุการใช้งาน หรือใกล้หมดอายุที่เจ้าของไม่ต้องการอีกต่อไป¹ จะตกไปอยู่ร้านขายของเก่าเพื่อแยกชิ้นส่วน หรือ โรงงานรีไซเคิล การที่ขยะอิเล็กทรอนิกส์เพิ่มสูงขึ้นนี้ ก่อให้เกิดกระทบต่อสิ่งแวดล้อมตามมาด้วย เนื่องจากอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ต่างๆ มีส่วนประกอบของสารปรอท ดีบุก ตะกั่ว หากนำไปฝังกลบสารเคมีต่างๆ จะปนเปื้อนลงในดินและแหล่งน้ำ เป็นอันตรายต่อสิ่งมีชีวิต หากนำไปเผาจะเกิดก๊าซที่เป็นมลพิษที่เป็นอันตรายต่อมนุษย์และส่งผลกระทบต่อสุขภาพอีกด้วย

ข้อมูลจากรายงานประจำปี Thailand Digital Outlook ประจำปี 2566²  โดยสำนักงานคณะกรรมการดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม พบว่า เมื่อเทียบกับกลุ่มประเทศสมาชิกองค์การเพื่อความร่วมมือและการพัฒนาทางเศรษฐกิจ³ หรือ OECD (Organization for Economic Cooperation and Development) ซึ่งปัจจุบันประเทศสมาชิกของ OECD มีทั้งหมด 38 ประเทศทั่วโลก ประเทศไทยเป็นหนึ่งในสมาชิกประเทศ OECD   ที่มีปริมาณขยะอิเล็กทรอนิกส์ยังอยู่ในระดับต่ำ ซึ่งถือว่าดี โดยประเทศที่มีอิเล็กทรอนิกส์น้อยที่สุด คือ ประเทศอินเดีย

แผนภูมิ: ปริมาณขยะอิเล็กทรอนิกส์ของประเทศ (หน่วย: กิโลกรัมต่อประชากร)
ที่มาภาพ: รายงานประจำปี Thailand Digital Outlook ประจำปี 2566, หน้า 178  
สำนัักงานคณะกรรมการดิิจิิทััลเพื่่อเศรษฐกิิจและสัังคมแห่่งชาติิ กระทรวงดิิจิิทััลเพื่่อเศรษฐกิิจและสัังคม.

อย่างไรก็ตาม เมื่อหันกลับมาพิจารณาเฉพาะประเทศไทยแล้ว จากรายงานสถานการณ์ของเสียอันตรายจากชุมชน ปี พ.ศ. 2564-2565⁴  โดยกรมควบคุมมลพิษ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม พบว่าประเทศเรากำลังจะมีแนวโน้มมีปริมาณขยะอิเล็กทรอนิกส์ที่เพิ่มมากขึ้น โดยเฉพาะเครื่องใช้ไฟฟ้า ไม่ว่าจะเป็น โทรทัศน์ เครื่องปรับอากาศ เครื่องซักผ้า เป็นต้น

ตาราง ปริมาณซากผลิตภัณฑ์เครื่องใช้ไฟฟ้าและอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์

ที่มา : รายงานสถานการณ์ของเสียอันตรายจากชุมชน ปี พ.ศ. 2564-2565, กรมควบคลุมมลพิษ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

การที่ขยะอิเล็กทรอนิกส์เพิ่มสูงขึ้น นอกจากจะส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมแล้ว ยังส่งผลกระทบต่อสุขภาพของประชาชนอีกด้วย ดังนั้นควรมีการรณรงค์ในเรื่องของพฤติกรรมการใช้ประโยชน์ของอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ต่างๆ โดยให้มีการใช้ประโยชน์ให้ได้อย่างคุ้มค่า ไม่เปลี่ยนอุปกรณ์บ่อยๆ เปลี่ยนเมื่อเสื่อมสภาพการทำงานเท่านั้น ผู้เกี่ยวข้องในด้านการกำจัดขยะอิเล็กทรอนิกส์ ควรมีการจัดการขยะอิเล็กทรอนิกส์อย่างถูกวิธี นอกจากนี้ภาครัฐควรมีการจัดหาจุดทิ้งขยะอิเล็กทรอนิกส์ให้ประชาชน พร้อมกับควรมีการรณรงค์ให้ทราบว่ามีจุดทิ้งขยะอิเล็กทรอนิกส์ที่ใดบ้าง เพื่อประชาชนจะได้มีการกำจัดขยะอิเล็กทรอนิกส์ได้อย่างถูกวิธี 

อ้างอิง

1. ไทยรัฐออนไลน์ (2566, 14 กันยายน). E-waste : ขยะอิเล็กทรอนิกส์ คืออะไร เทคโนโลยีเปลี่ยน สร้างปริมาณขยะพิษ. https://www.thairath.co.th/futureperfect/articles/2724981
2. สำนักงานคณะกรรมการดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม.รายงานประจำปี Thailand Digital Outlook ประจำปี 2566, กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม.
3. INNOVATION TECHNOLOGY. (2566, 28 กุมภาพันธ์). OECD คืออะไร? ทำไมถึงมีบทบาทสำคัญต่อโลก. https://inno.co.th/oecd-คืออะไร/
4. รายงานสถานการณ์ของเสียอันตรายจากชุมชน ปี พ.ศ. 2564-2565, กรมควบคลุมมลพิษกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม.

ภาพประกอบ freepik.com (premium license)