การบริโภคอาหารหวานมันเค็มเป็นปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคอ้วน เด็กไทยนิยมกินอาหารและเครื่องดื่มหวานมันเค็ม ข้อมูลจากการสำรวจพฤติกรรมการกินเด็กไทยที่มีอายุ 6-18 ปี 2567 จำนวน 4,117 คน พบว่า เด็กไทยมากถึง 9 ใน 10 คน กินขนมขบเคี้ยว (ร้อยละ 92.5) และเครื่องดื่มรสหวาน (ร้อยละ 89.5) ในขณะที่เด็กไทยประมาณ 8 ใน 10 คน กินอาหารกึ่งสำเร็จรูป (ร้อยละ 79.3) และ 7 ใน 10 คน กินขนมหวาน เช่น ช็อคโกแลต วุ้นเยลลี่ คัสตาร์ต ไอศกรีม (ร้อยละ 72.9)1
สภาพแวดล้อมทางอาหาร เช่น พ่อแม่ผู้ปกครองจัดหาอาหารความชอบรสชาติของอาหาร สถานะทางเศรษฐกิจและสังคมการโฆษณาอาหาร ฯลฯ ส่งผลต่อการกินอาหารของเด็ก เป็นปัจจัยสำคัญของการกินอาหารของเด็ก และหนึ่งในสาเหตุที่ทำให้เด็กไทยบริโภคอาหารหวานมันเค็ม คือ รูปภาพการ์ตูนบนบรรจุภัณฑ์ของอาหารดังกล่าว เพราะงานวิจัยทั้งไทยและต่างประเทศยืนยันการ์ตูนบนบรรจุภัณฑ์อาหารฯ มีผลต่อการกินของเด็ก
ข้อมูลเชิงวิชาการในประเทศไทยพบว่า ร้อยละ 78.8 ของเด็กไทย อายุ 6-18 ปี พบเห็นการ์ตูนบนบรรจุภัณฑ์ของอาหารหวานมันเค็มมากที่สุด1 ยิ่งไปกว่านั้น ในเด็กกลุ่มนี้ 10 คน มีประมาณ 4 คน ที่พบเห็นรูปภาพการ์ตูนบนบรรจุภัณฑ์อาหารฯ แล้วชอบซื้อ และกินอาหารฯ เพิ่มขึ้น1 ส่วนงานวิจัยของประเทศอังกฤษระบุว่า เมื่อเปรียบเทียบกับบรรจุภัณฑ์อาหารที่มีการ์ตูนและไม่มีการ์ตูน เด็กอายุ 4-8 ปี ชอบและเลือกบรรจุภัณฑ์อาหารที่มีการ์ตูนมากกว่าไม่มีการ์ตูน2 ในขณะที่การศึกษาของประเทศกัวเตมาลา พบว่าเด็กที่กำลังศึกษาในโรงเรียนอนุบาลและโรงเรียนประถมศึกษามีแนวโน้มที่จะชอบรสชาติของขนมขบเคี้ยวในบรรจุภัณฑ์ที่มีการ์ตูนมากกว่าบรรจุภัณฑ์ที่ไม่มีการ์ตูน และเด็กมากเกินครึ่ง (ร้อยละ 66) เลือกอาหารที่บรรจุภัณฑ์มีการ์ตูน3 และการ์ตูนส่วนใหญ่มักปรากฏบนบรรจุภัณฑ์อาหารหวานมันเค็ม ดังนั้น การ์ตูนบนบรรจุภัณฑ์อาหารมีอิทธิพลต่อความชอบและการเลือกอาหารของเด็ก
ประเทศชิลีมีกฎหมายชื่อ “Law 20.606 on the Nutrient Composition of Food and Its Advertising; Decree” ห้ามมีการ์ตูนและรูปภาพอื่นๆ ที่ดึงดูดเด็ก บนบรรจุภัณฑ์อาหารและเครื่องดื่มหวานมันเค็ม ซึ่งบังคับใช้ใน ค.ศ. 2016 (รูป 1)
รูป 1: ห้ามมีการ์ตูนบนบรรจุภัณฑ์โยเกิร์ต
ที่มา: Corvalan C, Reyes M, Garmendia ML, Uauy R. Structural responses to the obesity and non-communicable diseases epidemic: Update on the Chilean law of food labelling and advertising. Obes Rev. 2019;20(3):367-74
การวิจัยระยะยาวเพื่อติดตามและประเมินผลการบังคับใช้กฎหมายห้ามการโฆษณาอาหารหวานมันเค็ม พบว่า เด็กและวัยรุ่นอายุ 4-14 ปี ในประเทศชิลีบริโภคน้ำตาล ไขมันอิ่มตัว และเกลือลดลงหลังจากมีกฎหมาย4 โดยเด็กบริโภคน้ำตาลลดลงร้อยละ11.8 จากร้อยละ 27.2 ของการบริโภคอาหาร ใน พ.ศ. 2559 เหลือร้อยละ 15.4 ใน พ.ศ. 2562 ส่วนวัยรุ่นบริโภคน้ำตาลลดลงร้อยละ 3 จากร้อยละ 19.5 ใน พ.ศ. 2559 เหลือร้อยละ 14.2 ใน พ.ศ. 2561 และลดการบริโภคโซเดียมลดลง 8.4 มิลลิกรัมจาก 131.3 มิลลิกรัม ลดลงเหลือ 122.9 ในปีเดียวกัน รวมทั้งลดการบริโภคไขมันอิ่มตัวได้ร้อยละ 1.5 จากร้อยละ 7.6 เหลือเพียงร้อยละ 6.1 ในปีเดียวกัน4 ดังนั้น กฎหมายช่วยลดการบริโภคอาหารหวานมันเค็มของเด็กลงได้
การ์ตูนบนบรรจุภัณฑ์อาหารหวานมันเค็มส่งเสริมความชอบการเลือก และการกินอาหารเหล่านี้ของเด็กไทย หนึ่งในการควบคุมการตลาดอาหารฯ ของร่างพระราชบัญญัติการควบคุมการตลาดอาหารและเครื่องดื่มที่มีผลกระทบต่อสุขภาพของเด็ก คือ ห้ามแสดงรูปการ์ตูนบนซองอาหารหรือขนมหรือขวดเครื่องดื่มที่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพเด็ก เพื่อลดการพบเห็นและเทคนิคจูงใจของการตลาดอาหารหวานมันเค็ม สำนักโภชนาการ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข ควรเร่งออกร่างพระราชบัญญัติฯ นี้ ให้เร็วที่สุด
เอกสารอ้างอิง
