ศูนย์วิจัยความสุขคนทำงานแห่งประเทศไทย สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล ร่วมกับ สำนักสร้างเสริมสุขภาวะองค์กร สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) พัฒนาสร้างเสริม “คุณภาพชีวิตและความสุขคนทำงาน” และ “องค์กรแห่งความสุข” มาอย่างต่อเนื่อง ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2549 จนปัจจุบันได้รูปแบบ “HEALTHY WORKPLACE INNOVATION MODEL: รูปแบบนวัตกรรมสร้างเสริมสุขภาวะองค์กร” ที่มุ่งเป้าสร้างเสริมคนวัยทำงานให้เป็น “คนเก่ง งานดี ผลิตภาพสูง” เป็นนวัตกรรมศึกษาวิจัยทางด้านสังคมศาสตร์ในการสร้างเสริมสุขภาวะองค์กรครอบคลุมคนทำงานในภาครัฐ รัฐวิสาหกิจ เอกชน วิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม และวิสาหกิจชุมชน สะท้อนความเป็นอยู่และความสุขด้วยกระบวนการขับเคลื่อนและตัวชี้วัดความสำเร็จครอบคลุมในทุกมิติและตรงเป้ามากยิ่งขึ้น สามารถนำผลลัพธ์ความสำเร็จที่ได้เป็นความสุขมวลรวมควบคู่กับการเพิ่มผลิตภาพของคนวัยทำงาน

HEALTHY WORKPLACE INNOVATION MODEL เป็นรูปแบบการวิจัยพัฒนาที่ศึกษาและขับเคลื่อน “ความสุขคนทำงาน” “ความผูกพันองค์กร” “องค์กรแห่งความสุข” และ“ผลิตภาพ” ไปสู่ “องค์กรสุขภาวะ” ด้วยกระบวนการมาตรฐานเชิงระบบ (System Approach) เริ่มจากการเปลี่ยนกระบวนทัศน์ (Paradigm Shift) ด้วยองค์ความรู้ วิธีคิดและวิธีปฏิบัติแบบใหม่ จนตกผลึกเป็นชุดแนวคิด ค่านิยม แผนปฏิบัติการ การติดตามประเมินแผนและผลสำเร็จ และมีกระบวนการที่เป็นเครื่องมือสามารถวัดผลสำเร็จทั้งระดับผลผลิต ระดับผลลัพธ์และผลิตภาพ นำไปปฏิบัติได้จริงสามารถแสดงผลอย่างเป็นหลักฐานเชิงประจักษ์ (Evidence-based) และเชิงผลลัพธ์ (Outcome-based) ใช้ได้ครอบคลุมทั้งเชิงนโยบาย เชิงบริหารจัดการ และเชิงวิชาการ ผลสำเร็จตอบสนองต่อประสิทธิภาพและประสิทธิผลรวมถึงผลิตผลอย่างต่อเนื่อง สามารถจัดการความรู้และถอดบทเรียน นำไปเป็นต้นแบบและการปฏิบัติที่เป็นเลิศในการสร้างเสริมสุขภาวะองค์กรได้อย่างต่อเนื่องและยั่งยืน (ดูแผนภาพ 1)

แผนภาพ 1: HEALTHY WORKPLACE INNOVATION MODEL รูปแบบนวัตกรรมสร้างเสริมสุขภาวะองค์กร

HEALTHY WORKPLACE INNOVATION MODEL มีองค์ประกอบสำคัญที่เกี่ยวข้องกับคุณภาพชีวิตและความสุขของคนทำงาน จำนวน 11 มิติ ได้แก่ Happy Body, Happy Relax, Happy Heart, Happy Soul, Happy Family, Happy Society, Happy Brain, Happy Money, Happy work-life, Engagement, และ Work-Life Balance และได้มีกระบวนการตรวจสอบความเที่ยงตรงและน่าเชื่อถือของเครื่องมือ มีสูตรการคำนวณค่าคะแนนเฉลี่ยของตัวชี้วัดอย่างเป็นมาตรฐาน สามารถนำไปเป็นเกณฑ์เพื่อใช้ในการเทียบเคียง ทั้งในภาพรวมระดับบุคคลและระดับองค์กรในประเทศไทยมีการเก็บข้อมูลระดับประเทศเป็นรายปี ระหว่างปี 2560 และ 2561 ร่วมกับสำนักงานสถิติแห่งชาติ และเก็บข้อมูลระดับองค์กรในทุกภาคธุรกิจ (Sectors) กระจายไปทุกภูมิภาคทั่วประเทศ

ในปี 2560 สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล ร่วมกับสำนักสนับสนุนสุขภาวะเด็ก เยาวชน และครอบครัว ภายใต้โครงการ การสร้างเสริมครอบครัวอบอุ่นและมีสุขเพื่อคนทำงานองค์กรในประเทศไทย มุ่งเป้าเพื่อสร้างเสริม “ครอบครัวมีสุขต้นแบบ” ของคนทำงานด้วย “โมเดลครอบครัวมีสุขต้นแบบ” ที่ต่อยอดจาก HEALTHY WORKPLACE INNOVATION MODEL โดยปรับรูปแบบเป็น กระบวนการสร้างเสริมภูมิคุ้มกัน “ครอบครัวมีสุข” ด้วย 4 วัคซีน ได้แก่ วัคซีนอบอุ่น วัคซีนเข้มแข็ง วัคซีนสงบสุขและ วัคซีนพอเพียง ในกลุ่มภาคีเครือข่ายที่เป็นองค์กรแห่งความสุข จำนวน 122 องค์กร ในปี 2562 เพื่อเป็น “ครอบครัวมีสุข” “คนทำงานมั่นคง” “องค์กรมั่งคั่ง”

ผลการสำรวจ  ครอบครัวมีสุขคนทำงานองค์กร พบ ค่าคะแนนเฉลี่ยรวม เท่ากับ 68.7 เมื่อจำแนกตามวัคซีนทั้ง 4 ตัว พบว่า วัคซีนสงบสุข มีค่าคะแนนเฉลี่ยสูงที่สุด (76.7) รองลงมาเป็น วัคซีนอบอุ่น (72.2) วัคซีนพอเพียง (64.9) และที่มีค่าคะแนนเฉลี่ยน้อยที่สุดคือ วัคซีนเข้มแข็ง (60.0) (ดูแผนภาพ 2)

แผนภาพ 2: HAPPY FAMILY MODEL: การสำรวจครอบครัวมีสุขคนทำงานองค์กรปี 2562

ผลการศึกษาวิจัยทั้ง 2 โครงการดังกล่าว นำไปสู่ ประเด็นคำถาม ว่า กระบวนการศึกษาวิจัย ด้วย “มโนทัศน์ใหม่” ด้วย “นวัตกรรมการศึกษาวิจัยทางด้านสังคมศาสตร์ด้วยรูปแบบใหม่” เดินมาถูกทางแล้วหรือไม่ อย่างไร จึงเป็นประเด็นที่ท้าทายและน่าติดตามต่อไป

ที่มา: ผลการสำรวจความสุขคนทำงานองค์กร ระดับประเทศ พ.ศ.  2561 (ไตรมาส 1 เดือนมกราคม-มีนาคม 2561) สำนักงานสถิติแห่งชาติ ร่วมกับ ศูนย์วิจัยความสุขคนทำงานแห่งประเทศไทย สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล; ศูนย์วิจัยความสุขคนทำงานแห่งประเทศไทย สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล, 2562; รายงานผลเบื้องต้น โครงการ “การสร้างเสริมครอบครัวอบอุ่นและมีสุขเพื่อคนทำงานองค์กรในประเทศไทย, สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล, 2562.

ภาพปก freepik.com (premium license)