“ประเทศไทยจำเป็นต้องนำเข้าประชากรปีละ 200,000 คน เพื่อบรรเทาปัญหาประชากรที่ลดน้อยลง”….. เราจะพิจารณาเรื่องนี้กันอย่างไร เมื่อไร และจะถือว่ามันเป็นวิกฤตหรือโอกาส

เมื่อต้นปีนี้ อีลอน มัสก์ ได้แสดงความคิดเห็นด้วยความตกใจว่า จากปัญหาที่ประชากรประเทศญี่ปุ่นมีการเกิดน้อยลง ประเทศญี่ปุ่นอาจจะสิ้นสุดลง ซึ่งจะเป็นความสูญเสียครั้งใหญ่ของโลก

ความคิดเห็นนี้แม้จะเป็นสิ่งที่น่าตกใจไปทั่วโลก แต่แทบจะไม่มีผู้ใดกังวลเลยว่า ประเทศอันดับ 2 ของโลกที่จะเผชิญกับปัญหานี้อย่างแน่นอนเช่นกัน และอาจจะเป็นปัญหารุนแรงยิ่งกว่า คือประเทศใด

จริงๆ แล้วในปี 2563 นักวิชาการของ The Lancet (Vollset et. al.,2020) ได้เปิดเผยตัวเลขการคาดประมาณประชากรของประเทศต่างๆ ในโลก จากปัจจุบันจนสิ้นสุดศตวรรษที่ 21 สนับสนุนข้อมูลของสหประชาชาติ ที่พบว่าประเทศอันดับสองรองจากญี่ปุ่น คือประเทศไทยนั่นเอง การคาดประมาณครั้งนี้เปิดเผยเพิ่มเติมว่า 3 ประเทศแรกที่จะพบปัญหาน่ากังวลมากที่สุด คือจะมีจำนวนประชากรลดลงจากปัจจุบันมากกว่าครึ่งหนึ่ง ประเทศเหล่านั้นก็คือ ญี่ปุ่น ไทย และ สเปน ตามลำดับ

รายงานนั้นกล่าวว่า ประชากรของประเทศไทยจะลดลงกว่าครึ่งหนึ่งเหลือเพียง 30 กว่าล้านคนเท่านั้น และในทางตรงข้าม ประเทศพัฒนาแล้วอื่นๆ ที่ปัจจุบันมีอัตราการเกิดต่ำกว่าระดับทดแทนเช่นกัน ได้แก่ สหราชอาณาจักร เยอรมนี สหรัฐอเมริกา แคนาดา ออสเตรเลีย เมื่อสิ้นศตวรรษนี้ ต่างกลับจะมีประชากรเพิ่มขึ้นด้วยกันทั้งสิ้น ที่เป็นเช่นนั้นเพราะประเทศเหล่านี้มีนโยบายและเป้าหมายจำนวนคนเข้าเมืองอย่างชัดเจนมาโดยตลอด ประเทศเหล่านี้ได้ดำเนินนโยบาย replacement migration มาเป็นเวลานาน นานก่อนที่สหประชาชาติจะได้กล่าวเสนอไว้เมื่อปี 2001 (United Nations, 2001) ให้เป็นเครื่องมือทางประชากรกับประเทศที่เริ่มมีปัญหาอัตราการเกิดต่ำ

แม้ว่าประเทศที่พัฒนาแล้วเหล่านี้จะรักษาความมั่นคงทางจำนวนประชากรไว้ได้ แต่ขณะเดียวกันก็ได้รับผลกระทบ เกิดเป็นวิกฤตระดับชาติกันทุกประเทศ มากน้อยต่างกัน วิกฤตนี้เกิดจากการขัดแย้งระหว่างเจ้าของประเทศกับผู้ย้ายถิ่นเข้ามาใหม่ มีรากฐานจาก Xenophobia ขยายผลเป็นความขัดแย้งทางการเมือง ระหว่างลัทธิเก่าด้านประชาธิปไตยเสรีนิยมกับลัทธิประชาชาตินิยม (National Populism) ที่เกิดขึ้นใหม่และกำลังได้รับความนิยมมากขึ้น เห็นได้จากกรณีของ Brexit และกรณีการเข้าสู่ตำแหน่งของประธานาธิบดีทรัมป์

ภาพ: โค้ชเช นายชัชชัย ชเว ตอนได้สัญชาติไทย (ที่มา: YOUTUBE-TNN Online Feb 5, 2565 BE) และนายอุดม สุขเสน่ห์ ผู้อู้คำเมือง ช่วยชาวบ้าน ตอนได้สัญชาติไทย (ที่มา: YOUTUBE-Thai PBS News Feb 14, 2563 BE)

ซึ่งในความเป็นจริงแล้ว วิกฤตเหล่านี้จะไม่รุนแรง หากนโยบายการนำเข้าประชากรทำอย่างถูกต้องตั้งแต่ต้น โดยมีฝ่ายบริหาร นิติบัญญัติ และตุลาการ ทำงานสอดคล้องกัน มีหน่วยงานระดับกระทรวงเป็นเจ้าภาพและดำเนินงาน ตั้งแต่กระบวนการในการตั้งเป้าหมายจำนวนประชากรที่จะนำเข้ารายปี การดูจังหวะเวลา การจัดทำนโยบายสาธารณะ การสร้างการมีส่วนร่วมในการคัดเลือกประชากรที่จะนำเข้า การจัดทำโครงการการบูรณาการประชากรผู้มาใหม่กับประชากรของประเทศ ทั้งในทางสังคมและภูมิศาสตร์ การติดตามและประเมินผลอย่างสม่ำเสมอ และการเยียวยาผลกระทบกับทุกๆ ฝ่าย ซึ่งทั้งหมดนี้ ขั้นตอนประชาธิปไตยและการกระจายอำนาจจะมีส่วนสำคัญที่สุดของความสำเร็จ และสามารถสร้างโอกาสใหม่ที่ประเทศจะได้รับ โดยสามารถหลีกเลี่ยงวิกฤตจากลัทธิประชาชาตินิยมดังที่กล่าวมาแล้ว

ที่สำคัญคือวัตถุประสงค์ของการนำเข้าประชากรต้องเป็นไปเพื่อลดความเหลื่อมล้ำในประเทศ แก้ปัญหาความยากจนและปัญหาประชากรชายขอบ ไม่ใช่เพื่อการพัฒนาเศรษฐกิจแบบประชาธิปไตยเสรีนิยมเพียงอย่างเดียว เป้าหมายใหญ่คือการสร้างความสุขของคนในชาติโดยรวม ส่งเสริมประชาสังคมให้เข้มแข็ง ให้เกิดการพัฒนาเมืองและชนบทไปพร้อมๆ กัน เกิดทั้ง technology transfer และ social and cultural transmission และ globalization ที่ดีที่ควร โดยสรุปคือการตั้งเป้าหมายใหญ่เพื่อการพัฒนาทางสังคม สิ่งแวดล้อม สุขภาวะ เพื่อให้เป็นสังคมแห่งความสุขโดยรวม

สำหรับเป้าหมายเชิงปริมาณและกระบวนการในการตั้งเป้าจำนวนประชากรต่างชาติเพื่อให้สัญชาติไทย สามารถตั้งเป้าได้ปีละ 200,000 คน เป็นการคำนวณคร่าวๆ (ยังไม่ได้ใช้ cohort component method) ใน 80 ปี จะได้ประชากรไทยเข้ามา 16 ล้านคน เท่ากับการทดแทนประมาณ 50% ของประชากรที่หายไป เนื่องจากการทดแทนไม่จำเป็นต้องทดแทนทั้งหมด 100% เพราะประเทศสามารถใช้นโยบายอื่นๆ ร่วมด้วยได้เช่น การรณรงค์ส่งเสริมการเกิดอย่างต่อเนื่อง การสร้างสังคม active ageing การพัฒนาแรงงานอย่างจริงจัง การเลื่อนอายุเกษียณ และการใช้ technology รวมทั้ง robot และ AI ตลอดจนการแบ่งปันทรัพยากรกันในระบบภูมิภาค เช่น ในอาเซียนด้วยกัน เป็นต้น

ในตารางที่เสนอไว้นี้ กล่าวถึงวัตถุประสงค์ จำนวนประชากรที่จะนำเข้า และหน่วยงานระดับบนที่สมควรเป็นผู้ให้นโยบายหรือผู้รับผิดชอบ วัตถุประสงค์แรกคือ ป้อนประชากรหรือแรงงานให้กับโครงการพัฒนาระดับชาติ เช่น EEC (Eastern Economic Corridor) ซึ่งอาจจะเป็นแรงงานระดับสูงหรือระดับผู้บริหาร หรือผู้ลงทุนที่ได้รับสิทธิพิเศษอยู่อาศัยระยะยาว และการถือครองที่ดิน นำไปสู่การคัดสรรให้สัญชาติไทยตามเงื่อนไขที่กำหนด จำนวนประมาณ 20,000 คน บริหารโดยคณะรัฐมนตรี

วัตถุประสงค์ที่ 2 คือ การนำเข้าประชากรที่เลือกสรรตามคุณภาพเพื่อการพัฒนาทางสังคม สิ่งแวดล้อม ภาษาและวัฒนธรรม จิตวิญญาณ สุขภาวะ และเป็นประชากรต่างชาติที่สามารถเชื่อมโยงกับประชากรในพื้นที่แต่ละจังหวัด ประมาณ 20,000 คนเช่นกัน บริหารจัดการภายใต้การกำกับโดยรัฐสภา ซึ่งอาจจัดเป็นโควตาแต่ละปีสำหรับสมาชิกวุฒิสภาและสภาผู้แทนราษฎร

และวัตถุประสงค์ที่ 3 คือการคัดสรรประชากรต่างชาติเข้ามาในพื้นที่ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) ทั่วประเทศทั้ง 7,850 แห่ง โดย อปท. เหล่านั้นเป็นผู้บริหารการคัดสรรเองตามโควตาจากขนาดของประชากรของ อปท. จัดทำนโยบายสาธารณะกับชุมชนในพื้นที่เพื่อให้ได้ประชากรต่างชาติที่เชื่อมโยงสอดคล้องกับแนวทางการพัฒนาและความต้องการของ SME (Small and Medium Enterprises)
ในพื้นที่

การตั้งเป้าเชิงปริมาณตามที่กล่าวมานี้ เป็นการแก้ไขสถานการณ์วิกฤตทางประชากรของประเทศที่เรารู้ได้ก่อนอย่างจริงจังและรวดเร็ว วิกฤตนี้ดูเผินๆ เหมือนเป็นปัญหาระยะยาว แต่จริงๆ แล้ว การเริ่มดำเนินการตั้งแต่ตอนนี้ เป็นการได้เปรียบทุกด้าน และการมีเวลาในการปรับกระบวนการให้ถูกต้อง มีความสำคัญยิ่ง ถ้ารอไปและไปรีบเร่งตามกระแสในภายหลัง จะเกิดปัญหาลัทธิประชาชาตินิยมดังตัวอย่างในประเทศที่พัฒนาแล้วที่ทำมาก่อน ปัจจุบันเรามีโอกาสเรียนรู้ และออกแบบแนวทางปฏิบัติของประเทศเราเองได้โดยการเริ่มพิจารณาประเด็นต่างๆ ให้รอบด้านตั้งแต่ตอนนี้ แล้วเราก็จะสามารถเปลี่ยนวิกฤตให้เป็นโอกาสอันดียิ่งได้อย่างแน่นอน

ลองนึกภาพดูว่าเราจะมีความสุขแค่ไหนที่จะได้บุคคลคุณภาพ อย่างเช่น โค้ชเช (คุณชัชชัย ชเว) และคุณอุดม สุขเสน่ห์ มาอยู่กับเราปีละ 200,000 คน

อ้างอิง

• Vollset, S. E. et. al, Fertility, mortality, migration, and population scenarios for 195 countries and territories from 2017 to 2100: a forecasting analysis for the Global Burden of Disease Study, The Lancet VOLUME 396, ISSUE 10258, P1285-1306, OCTOBER 17, 2
• United Nations. Department of Economic and Social Affairs. Population  Division. Replacement Migration: Is it a Solution to Declining and Ageing Populations? vol. no. 206, United Nations, New York, 2001.